Helje Oos Dörp

De aodste opname die wae hebbe kènne vinge van ’t Dörper volkslied stamt oet 1958. Un opname, gemakt dor Gérard Kranen bej ’t trouwe van zien broor Harrie met Lieke Gunther. Mier opnames van vreuger hebbe wae neet kènne vinge. Mèr is dèt nou zoe bezònger?

In 1958 waas t neet vur de hank liggend um eige opnames te make. Gérard Kranen hej as ein van de èrste minse van Helje unne bankopnemer mèt microfoon.

“Hae vertèlde altied dèt hae de èrste waas met unne bandrecorder”, aldus zien dochter Pon. “Hae kocht dae recorder umstreeks 1956, in dae tiëd ‘n nogal onbekènde techniek, hoe hae veul mèt dee experimenteren”, zoe zeet dochter Pon.

Dèt experimenteren ging Gérard Kranen good aaf, zoe good dèt hae auch sjtreek daomèt oethalde. “Un veul gehuurd vertèlsel is dèt, as wae thoes bezeuk hejje, mien vader opèns kos zegge ‘ich zit efkes de radio aan’, woenao ’t landelèk nejs waas te hure, mèr nao ‘n tiedje auch de grótste flauwekul te hure waas. Groeët plezeer in ozze hoeskamer”, zoe herinnert zich dochter Pon de verhaole.

De minse die in de hoeskamer bèj Gérard Kranen zoote, wiste neet dèt Gérard ’n sjtreek oethalde. “Ozze pap dôwde zoegezagt op de aan-knoep van de radio, mèr tegeliekertied startte hae ziene bandrecorder dae achter ut gerdien versjtopt stong en woe hae ein van zien buurmaedjes ‘n kolderieke tekst op hej laote veurlaeze”, aldus dochter Pon.

Zoe kos ut beveurbeeld gebeure det oet de radio èrst meziek klonk mèr dan opins un sjtum die serieus sjpraak: ‘Vanuit Hilversum onderbreken we deze uitzending met een belangrijke mededeling. Zojuist is bekend geworden dat tante Zus helemaal is afgereisd naar de huiskamer van de familie Kranen om daar een bezoek te brengen. De koningin heeft laten weten zeer geroerd te zijn door deze acte de présence en hoopt dat tante Zus de koffie en vlaai zeer wel bekomen zal. Einde bericht. Wij vervolgen nu onze uitzending met het eerste pianoconcert van Tschaikowsky door Vladimir Horowitz. Terug naar het Concertgebouw in Amsterdam.’

“Ut verhaol geit, dèt versjillende tantes van mich in de boks mooste plasse, èrst van de sjrik en daonao van ‘t lache, as ze huurde wie de vork in de sjteel zoot”, zoë zeet Pon lachend.

Oet dit verhaol bliekt dèt unne bandrecorder vrej onbekènd waas in de jaore fieftig van de vurrige ieëuw. Daarum is ’t vur de hank liggend dèt de opname van ’t Dörper volkslied die Gérard in 1958 opgenome heet in zien hoês op de Kesselseweeg in Helje-Dörp vur dae tied uniek waas. Hae halde allemaol naefkes en nichtjes bejein um ‘n veurdracht te doon vur de broeloft van ziene broor Harrie. Ein van die veurdrachte waas ’t volkslied woe zien sjoeënbroor Sief Frencken de tekst veur sjreef en zien broor Will Kranen de meziek. “Veul jaore later hebben alle nichten die nach regelmaotig bejein koome dit lied nag uns in ut openbaar gezonge. Un machtig sjoeëne muzikale compositie mèt ein hieële poëtische tekst”, zoe zeet Pon Kranen.

Dèt Sief Frencken en Will Kranen naeve de samenwirking bèj ut liedje ‘Heldje’ auch samen wirkten, bliekt oeht ein advertentie oeht 3 december 1955. Op pagina veer van ‘Midden-Limburg’ vinge wae ein advertensie.

Will Kranen wonde in Vinnel, mèr kwaam auch dùk in Dörp. Bèj zien femilie mèr auch um minse pianolesse te gaeve. En in dèt pre-internet tiedperk koste minse zich bèl Will zelf of zien sjoenbroor Sief Frencken opgaeve.

In deeze tiëd sjrieve èn zegge wae allemaol ‘Helje’. Toch kwaam tot aan de jaore tachtig van de vurrige ieuw auch dûk Heldje veur. Waarum die twieje sjriefwieze en wat is nôw ‘de gojje’?

Veuropgestild: Beide meneere zien good, ’t is allein ein bietje vrèmd dèt d’r op twieje meneere de naam van ‘Helden’ in ut dialekt gesjreve en gesproke wurt.

Veldeke Limburg sjrieft in heur Plaatsnameliest ‘Helje’, de naam dae de meiste minse nôw gebroeke, kiek mèr as se ’t Dörp in kumps. Mèr dèt dao van aafgeweeke wurt is ein feit. Veldeke sjrieft in diezellefde liest oeht 2013 dèt ‘Meijel’ as ‘Mael’ gesjreve wurt, terwiel d’r in dèt dörp toch ‘Méél wurt gesjreve en gesproke.

Mèr wie kumpt ut nôw dèt vreuger Heldje gesjrève woort en nôw Helje? Ut meist aannemelik likt in ut feit dèt Heldje van ‘Helden’ aan kumpt mèr umdès se die ‘d’ neet good huërs is dèt in de laop van de jaore ‘Helje’ gewoore.

D’r waare toch minse die zich vreuger (ën mèsjien nôw auch nach) druk makte um de spelling en oehtspraak.

Op 29 november 1947 steurde eine zekere L.C. in Nèjsblaad ‘Midden-Limburg’ dèt waekeliks dialect gedichte van Sief Frencken publiceerde, eine ingezonde breef.

Als lid van ‘Veldeke’ (vereniging tot instandhouding en bevordering der Limburgse dialecten) verheugde het mij ten zeerste, enige weken geleden in dit weekblad een gedicht aan te treffen in ’t ‘Heldjes’. Dit is ene gebeurtenis in het bestaan van Midden-Limburg, die maar al te zelden voorkomt. Het zou mij en het bestuur van Veldeke een groot genoegen doen, wanneer er meerdere stukken proza of poëzie in onze dierbare streektaal zouden verschijnen. Vooral daar ’t ‘Heldjes’ zo goed als niet vertegenwoordigd is in ’t maandblad van deze vereniging.

Enige opmerkingen moeten mij nochthans van het hart. De schrijver van ‘Ontkroeënde Pool’, heeft herhaalde malen gezondigd tegen de spelling van het dialect. De klanken die hij schrijft geven niet de uitspraak aan, zoals die in ’t ‘Heldjes’ gehoord wordt. Laat ik hier enige voorbeelden van geven.
Hij schrijft Burgemisjter, terwijl dit moet zijn Börgenèsjter; Durp i.p.v. Dörp en i.p.v. ’t lilker i.p.v. lèlleker, kestanje i.p.v. kerstaanje, poeul i.p.v. päöl, mit i.p.v. mèt. Verder meen ik een inconsequentie te moeten zien in ‘sjuute’ (met een j) en ‘struuk’ (zonder j).

Indien iemand meent, het hier niet mee eens te zijn, zoeke hij no 96 Aug 1942 van het tijdschrift ‘Veldeke’ op, waarin als bijlage verscheen: ‘aanwijzingen voor de spelling der Limburgse Dialecten’. Hij zal hiermede in meerdere opzichten zijn voordeel kunnen doen.

Nu ik toch over dialect aan ’t schrijven ben, wil ik ook eens de aandacht vestigen op het volgende verschijnsel. Meerdere personen, vooral de jeugd, helaas ook ouderen, hebben de onnozele gewoonte om, zodra ze een paar keer in Venlo zijn geweest, geen ‘Heldjes’ meer te ‘kallen’, maar Venloos te ‘praote’. Ons goed ‘Heldjes’ is volgens hen schijnbaar maar een inboorlingentaaltje, goed voor ‘kinderen en heikneuters’. Met deze gewoonte maken zij zich zelf belachelijk, vooral als men kan constateren, dat missionarissen, die tientallen jaren in de rimboe hebben gezeten, ‘Heldjes’ spreken van het zuiverste water.
L.C.

Euver ’t gedicht whoë ‘L.C.’ euver sjrieft: Dèt leust gae hèj.
Het spraekt vur zich, dèt dit ingezonden stuk vur raekening van auteur L.S., kumpt.

Wees welkom op dees site euver ut irste volkslied van Helje-Dörp. Ein lied dèt nèt nao de Twidde Wèrreldoorlog woort gesjrève door Sief Frencken en whoë Will Kranen de meziek vur sjreef.

Hèj is veul te vinge euver dit lied, de sjrievers èn miër.
Hebt gae auch eun sjoën herinnering aan ’t lied ‘Heldje oos dörp’, dan huëre wae dèt gaer. Neem dan contact met os op.